Beleid op de Westfriese Omringdijk

Beleid op de Westfriese Omringdijk

Ondanks de vele initiatieven en de bekendheid van de Westfriese Omringdijk zijn de monumentale kwaliteiten van de dijk niet altijd goed geborgd in beleid en is de dijk ook niet altijd goed beleefbaar. Het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland ging samen met het hoogheemraadschap, de provincie en gemeenten op zoek naar oplossingen.

Notitie over het beleid op de Westfriese Omringdijk

De Westfriese Omringdijk als historische grens van West-Friesland is een belangrijke identiteitsbepalende regionale structuur. Mede om die reden is de dijk door provincie Noord-Holland beschermd als provinciaal monument. De dijk ligt in dertien gemeenten en is voor een groot deel in bezit van het hoogheemraadschap en in gebruik als primaire of regionale waterkering. Door de gelaagdheid en de versnippering van het beleid is er veel onduidelijkheid over de dijk. Waar ligt de dijk precies? Wat houdt de monumentale status in, waar loopt de grens van de bescherming? Wie is het bevoegd gezag? En wie is er verantwoordelijk voor handhaving? Vragen die zelfs voor de direct betrokken partijen (ambtenaren, commissies ruimtelijke kwaliteit, etc.) niet duidelijk zijn, laat staan voor initiatiefnemers. Niet bij iedere ingreep is duidelijk dat het om een beschermd monument gaat en dat kan weer gevolgen hebben voor de kwaliteit van het monument en de ruimtelijke kwaliteit in het algemeen. Er moet meer duidelijkheid en bewustzijn komen. Het Steunpunt heeft daarom een korte notitie geschreven over het beleid op de dijk. Deze notitie is nu al te downloaden, en zal later – in meer definitieve vorm – de basis vormen voor een Steunpunt handreiking voor het proces rondom provinciale monumenten.

Verlies van kwaliteit

Mede door bovenstaande oorzaken, als versnippering van beleid en beleid dat niet goed op elkaar is afgestemd, is de dijk (ondanks het programma ‘Westfriese Omringdijk: monument in beweging 2009-2012’) niet altijd even goed meer herkenbaar. Hoewel de dijk nooit eenvormig is geweest, was het oorspronkelijk wel een herkenbare doorgaande structuur. Op verschillende plaatsen is die herkenbaarheid verloren gegaan. Wat kunnen we hieraan doen? Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier heeft recent bijvoorbeeld een app ontwikkeld met informatie over verschillende locaties op en langs de dijk. Tegelijkertijd is er momenteel een proces gaande waarin de wegen op de dijk worden overgedragen aan de gemeenten. Brengt dat niet nog meer versnippering van beleid, aanzien en beheer met zich mee?

Gesprek met betrokkenen

Het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland, het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en Archeologie West-Friesland hebben daarom begin december een bijeenkomst georganiseerd met de betrokken gemeenten en de provincie om hier verder over te praten. Het doel van de bijeenkomst was tweeledig: ten eerste kennisdeling en bewustwording over de dijk en het beleid, en ten tweede het verkennen van de mogelijkheden voor een nieuw, samenhangend programma of een structureel overleg of iets in die geest.

Knelpunten, mogelijke oplossingen en acties

Dat de dijk de aandacht heeft van de gemeenten bleek wel door de opkomst en de inbreng van de deelnemers. Tijdens de levendige discussie werden vele knelpunten en mogelijke oplossingen genoemd op het gebied van beleid, beheer en beleving van de dijk (lees het verslag via de knop hier onder). Zo gaf het hoogheemraadschap aan dat ze graag input willen van de betrokken partijen voor hun beheerplan zodat ze met hun beheer meer recht doen aan de monumentale status. Daarnaast werd door verschillende ambtenaren aangegeven dat het beleid op de dijk en het proces van vergunningverlening rondom provinciale monumenten inzichtelijker moet worden voor ambtenaren en initiatiefnemers. Wie is er wanneer verantwoordelijk, wie heeft welke rol? Vaak staat dit wel vast, maar het zou goed zijn om dat in een overzichtelijke handreiking bij elkaar te brengen.

Het overleg tussen het hoogheemraadschap en de provincie over het beheersplan is inmiddels gepland. Het Steunpunt gaat komende tijd werken aan de handreiking voor het proces rondom provinciale monumenten. Wordt vervolgd.

(Tekst: Jeroen Zomer, Beeldverantwoording: Wouter Reh)