Kleine windturbines in landelijk gebied nu ook in Noord-Holland toegestaan

Kleine windturbines in landelijk gebied nu ook in Noord-Holland toegestaan

Tot eind vorig jaar waren kleine windturbines nergens toegestaan in Noord-Holland, vanwege provinciaal beleid. Sinds de invoering van de Omgevingsverordening NH 2020 zijn deze turbines onder bepaalde voorwaarden (zie artikel 6.71) toegestaan in het werkingsgebied landelijk gebied. Dit betekent dat gemeenten aan zet zijn om te bepalen of en hoe deze turbines gepermitteerd zijn en hoe het vergunningentraject ingericht gaat worden. Het zekerstellen van goede landschappelijke inpassing is hierbij van essentieel belang.

De regels

De nieuwe provinciale regels voor het plaatsen van kleine windturbines in het werkingsgebied landelijk gebied (artikel 6.71) zijn:

• de windturbine wordt gebouwd op een agrarisch bouwperceel of op een bouwperceel van ten minste 1 hectare waar een stedelijke functie is toegestaan;
• de ashoogte niet meer bedraagt dan 15 meter vanaf het maaiveld;
• de windturbine in landschappelijk opzicht aansluit op de bijbehorende bebouwing;
• de windturbine zorgvuldig ruimtelijk wordt ingepast.

Goede ruimtelijke en landschappelijke inpassing

Een gemeente kan een zorgvuldige ruimtelijke en landschappelijke inpassing op meerdere manieren bevorderen. Het bestemmingsplan (of in de toekomst: omgevingsplan) kan bijvoorbeeld verruimd worden door richtlijnen toe te voegen die de plaatsing en hoogte van de turbine in het bouwvlak mogelijk maken. Op korte termijn kan een paraplubestemmingsplan een uitkomst bieden om deze turbines planologisch mogelijk te maken in het landelijk gebied. Ook kunnen er (objectgerichte) beoordelingscriteria geformuleerd worden over de vormgeving van de turbine zelf, die aan de welstandsnota toegevoegd kunnen worden. Behalve verruiming van de regels is aandacht voor een goed proces en maatwerkoplossingen belangrijk. Zo zou de gemeentelijke adviescommissie gevraagd kunnen worden te adviseren over een zorgvuldige ruimtelijke en landschappelijke inpassing.

Het is in ieder geval van essentieel belang dat gemeentelijke landschap- en erfgoeddeskundigen een bijdrage leveren aan het proces van gemeentelijke visievorming en beleidsontwikkeling, zodat dit vraagstuk niet louter planologisch wordt opgelost. Dat zou een gemiste kans zijn. Om onnodige verrommeling van het landschap tegen te gaan, maar ook om maatschappelijke weerstand te voorkomen.

Lessen uit Groningen

In provincie Groningen worden kleine turbines al meerdere jaren toegestaan. Provincie Groningen heeft een pilotregeling opgenomen in het beleid voor kleine windturbines en in 2019 is het effect van deze pilotregeling op landschap, natuur, draagvlak en energietransitie geëvalueerd. Hieronder tref je een aantal voor Noord-Holland relevante conclusies uit de landschappelijke evaluatie (pagina’s 9-12):

• Bij inpassing van kleine windturbines dient er extra aandacht te zijn voor de landschappelijke hoofdstructuren en voor de essentiële of ondersteunende elementen in het betreffende landschapstype;
• Het laadvermogen van ieder landschapstype is (in Groningen) groot genoeg om één turbine te plaatsen op 100% van de boerenbedrijven plus voormalige boerenbedrijven;
• In open landschappen kan verrommeling makkelijker ontstaan en is dit ook op grotere afstand waarneembaar;
• Er is op erven een ‘zekere minimale maat van de bebouwing nodig om de molen aan te kunnen relateren. Dit geldt voor alle landschapstypen;
• Belangrijk voor solitaire turbines is dat deze ruimtelijk bij het ensemble van een erf (gebouwen en beplanting) horen. Een turbine op grotere afstand van een ensemble verliest snel deze relatie.

Verdieping

Medewerkers van het Steunpunt gaan zich het komende jaar meer in deze materie verdiepen. Wij zijn benieuwd waar gemeenten behoefte aan hebben met betrekking tot deze relatief nieuwe opgave. Is dat bijvoorbeeld de behoefte aan een discussiebijeenkomst met andere gemeentelijke medewerkers erfgoed en ruimtelijke ontwikkeling? Of aan een kennisdossier? Of wellicht aan een voorbeeldnota? Bovendien zijn we op zoek naar concrete initiatieven voor in onze voorbeeldbank. Heeft jouw gemeente concrete vergunningaanvragen lopen of zijn er al kleine turbines geplaatst? Laat het ons weten!

Heb je vragen of opmerkingen over kleine windturbines, ruimtelijke inpassing en/of het cultuurlandschap, dan kun je contact opnemen met het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland.

(Tekst: Rosanne Bruinsma, Beeldverantwoording: Evaluatie beleid kleine windturbines provincie Groningen)