Sander van Alphen

De provincie Noord-Holland is kwetsbaar voor klimaatverandering door zowel de ligging onder NAP als de eigenschappen van de bodem en het landschap. Om een eerste beeld te krijgen van de risico’s voor het onroerend cultureel erfgoed heeft de provincie een quick-scan laten uitvoeren. De quick-scan is gebaseerd op landelijke data over de gevolgen van klimaatverandering tot 2050 uit de Klimaateffectatlas en de kaartlagen van het Noord-Hollandse erfgoed uit de kaartviewer van het Steunpunt. De resultaten zijn gevisualiseerd op vier kaarten die een indicatie geven van het risico op wateroverlast, droogte, hitte en overstromingen. Om een volledig beeld te krijgen van de klimaatrisico’s voor erfgoed is het noodzakelijk om de kennis over klimaatverandering voortdurend uit te breiden en te actualiseren. De quick-scan is een belangrijk hulpmiddel bij het uitvoeren van de klimaatstresstest, die gemeenten verplicht zijn om elke zes jaar te actualiseren in het kader van het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie.

Handvatten voor de omgang met bijzondere cultuurlandschappen staan beschreven in de Leidraad Landschap en Cultuurhistorie 2018. Gemeenten moeten in het omgevingsplan regels opnemen ter bescherming van de kernkwaliteiten van het BPL en zijn verantwoordelijk voor de afwegingen van ruimtelijke ontwikkelingen. Bij twijfel over een nieuwe ontwikkeling in het landelijk gebied kan de gemeente contact opnemen met het RO-loket van de provincie Noord-Holland of het plan voorleggen aan de Gemeentelijke Adviescommissie.

In de kennisbank op onze website staan verschillende voorbeeldprojecten van de verduurzaming van monumenten en beschermde gezichten. Bijvoorbeeld het collectief zonnestroomdak op het Mendelcollege in Haarlem. Daarnaast heeft het Steunpunt in december 2023 een handreiking uitgebracht met voorbeeldbeleid voor zonnepanelen op monumenten en panden in het beschermd stadsgezicht. De voorbeeldregels in de handreiking zijn gebaseerd op ervaringen met bestaand beleid binnen en buiten Noord-Holland en tot stand gekomen met de input van een klankbordgroep van experts. Gemeenten kunnen de voorbeeldregels integraal overnemen of gebruiken ter inspiratie. De handreiking is te vinden in de kennisbank onder publicaties.

Het verduurzamen van monumenten is altijd maatwerk en daarom is het persoonlijk contact tussen de gemeentelijk erfgoedspecialist en de eigenaar de beste strategie. Daarnaast hebben gemeenten verschillende beleidsinstrumenten tot hun beschikking: communicatie, faciliterend, financieel en juridisch. Voor een overzicht van de mogelijkheden verwijzen we naar de Duurzaam Erfgoed Routekaart, waarop deze beleidsinstrumenten nader staan uitgewerkt.