Scars of War afgerond: erfgoedvrijwilligers vinden duizenden resten uit de Tweede Wereldoorlog
Het afgelopen jaar hebben burgerwetenschappers van het project Scars of War de Utrechtse Heuvelrug en ‘t Gooi afgezocht naar resten uit de Tweede Wereldoorlog en andere conflicten. Honderden deelnemers onderzochten via een online platform LiDAR hoogtekaarten en ontdekten duizenden plekken met resten van vliegtuigbominslagen, munitiedepots en loopgraven. Afgelopen week werd het onderzoek afgerond.
Door de enthousiaste deelname van het publiek werd hoge kwaliteit data verkregen over de aanwezigheid van resten van conflict op een regionale schaal. Door deze burgerparticipatie werd een groot publiek beter bekend met en betrokken bij dit unieke en belangrijke archeologische erfgoed.
Ontdekkingen
In totaal zijn 251 unieke loopgraven of loopgraafcomplexen, 3916 unieke locaties met (vliegtuig)bomkraters en 677 munitiedepots aangetroffen. Ondanks de grote publieke interesse zijn dit soort resten uit de Tweede Wereldoorlog grotendeels vergeten en niet gedocumenteerd. De ontdekkingen in het Scars of War project leverden veel nieuwe inzichten over deze periode en over specifieke gebeurtenissen en verhalen op. Door dit onderzoek is het mogelijk om dit unieke erfgoed beter te beschermen.
Onderzoeker en archeoloog Wouter Verschoof-van der Vaart is wetenschappelijk leider van het project en verbonden aan de Universiteit Leiden en Landschap Erfgoed Utrecht: “Onderzoek naar oorlogssporen is belangrijk omdat de Tweede Wereldoorlog 78 jaar achter ons ligt en er binnenkort geen ooggetuigen meer zijn van deze dramatische periode. De deelname van zoveel burgerwetenschappers maakte het mogelijk om de sporen en daarmee dit belangrijke erfgoed in kaart te brengen en te zorgen dat het niet vergeten wordt.”
Burgerwetenschap
Scars of War is een citizen science of burgerwetenschapsproject waarbij burgers meewerkten aan wetenschappelijk onderzoek. Iedereen kon thuis op hoogtekaarten online meespeuren naar archeologische resten van conflict in het Gooi en op de Utrechtse Heuvelrug. Door de hulp van het brede publiek was het mogelijk om het gebied van 615 km2 gedetailleerd te onderzoeken. Zonder burgerwetenschappers was dit niet mogelijk geweest. Het heeft een ongekende hoeveelheid nieuwe informatie opgeleverd.
Naast de wetenschappelijke kennis en de mogelijkheden voor een beter beheer van dit conflictlandschap, heeft het betrekken van het brede publiek bij dit onderzoek geleid tot een groter bewustzijn en waardering van archeologisch erfgoed van conflict. Meespeuren of lezen over het onderzoek zorgt voor een toename van interesse en gevoel van eigenaarschap dat bij veel inwoners al aanwezig is. Onderzoek toont aan dat meer kennis over de geschiedenis leidt tot een hogere waardering van de eigen omgeving en dat het een gevoel van identiteit of ‘sense of place’ versterkt.
Voor de actieve deelnemer Christa Hijink werd de kiem voor haar interesse al vroeg gelegd: “In mijn jeugd was ik tijdens boswandelingen met het gezin altijd op zoek naar vuurstenen. De interesse in de Tweede Wereldoorlog ontstond toen ook door de bunkers in mijn omgeving zoals op de Grebbeberg. Ik vind het gegeven van ‘wisdom of the crowd’ interessant, dat wetenschap baat kan hebben bij de bijdrage van leken. Ik steek er zelf ook veel van op, mede door gesprekken op het forum met medespeurders én wetenschappers. Je draagt bij aan het analyseren en vastleggen van sporen in het landschap. Ik vind het belangrijk omdat sporen door de tijd verder zullen vervagen, en op een dag niet meer zichtbaar zullen zijn.”
Lees meer over de drijfveren en ervaringen van Christa en enkele andere speurders: https://www.landschaperfgoedutrecht.nl/erfgoed/scars-of-war/deelnemers-scars-of-war-aan-het-woord/
Scars of War is een samenwerking tussen Landschap Erfgoed Utrecht, Universiteit Leiden, Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland en Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Het project is financieel mogelijk gemaakt door bijdragen van de Provincie Utrecht, het vfonds, het Elise Mathilde Fonds (via het Leids Universiteits Fonds) en het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug.
(Tekst door Wouter Verschoof-van der Vaart, Eva Kaptijn, redactie: Annika Blonk-van den Bercken. Beeldverantwoording: Landschap Erfgoed Utrecht)
Deel dit artikel
Categorieën
Tags
Gerelateerde berichten
Gemeenten bevoegd gezag vergunningverlening bij archeologische rijksmonumenten
Categorie: Archeologie
Met inwerkingtreding van de Omgevingswet is de gemeente het bevoegd gezag bij zogeheten meervoudige aanvragen bij archeologische rijksmonumenten. Bijvoorbeeld in combinatie met een omgevingsvergunning voor een bouwactiviteit of een omgevingsplanactiviteit. Meestal gaat het om verstoring in de bodem van het archeologische monument.
Benutten en beleven van archeologie
Categorie: Archeologie
De fundamenten van een kasteel die volledig onder de grond liggen, een opgraving die achter hekken plaats vindt of bijzondere vondsten, maar geen plek om ze te laten zien. Hoe maken gemeenten archeologie zichtbaar en beleefbaar?
