Subsidies en fondsen voor monumenten

Het Rijk, de provincie Noord-Holland, de Noord-Hollandse gemeenten én de monumenteneigenaren zelf hebben er belang bij dat een monument in goede onderhoudsstaat blijft. De verschillende overheden komen eigenaren van rijks-, provinciaal of gemeentelijk monumenten (en is sommige gevallen bijvoorbeeld ook beeldbepalende panden) om die reden met verschillende subsidies tegemoet. In onderstaand overzicht verwijzen wij door naar de webpagina’s voor verschillende subsidies die op dit moment worden verstrekt. Omdat de indieningstermijn en voorwaarden kunnen veranderen, vind je die informatie op die websites. Daarnaast hebben wij onderaan een overzicht gemaakt van de verschillende fondsen die monumenteneigenaren leningen of giften verstrekken voor behoud en exploitatie van hun monument.

Lees hier het artikel uit Ode 2023 over het nut en belang van gemeentelijke monumentensubsidies

ALGEMEEN

Laagrentedragende lening voor herbestemming, restauratie en verduurzaming monumenten

Alle gebouwen in Noord-Holland die door een bevoegd gezag zijn erkend als erfgoed, komen in aanmerking voor de Herbestemming, restauratie en verduurzaming monumenten Noord-Holland -subsidie. Deze subsidie wordt verstrekt in de vorm van een laagrentedragende lening uit het Noord-Hollands Fonds voor Monumenten, dat is ondergebracht bij het Nationaal Restauratiefonds.

Subsidie herbestemming, restauratie en verduurzaming monumenten Noord-Holland

Deze subsidieregeling van provincie Noord-Holland is bedoeld ter stimulering van het behoud van onroerend cultureel erfgoed door middel van herbestemming en/of, restauratie en/of verduurzaming. Onder onroerend cultureel erfgoed verstaan wij alle vormen van gebouwd erfgoed die door de bevoegde overheidsinstanties als cultureel erfgoed zijn erkend.

ONDERHOUD & RESTAURATIE

Onderhoudssubsidie rijksmonumentale woonhuizen

Particuliere eigenaren van rijksmonumenten met een woonfunctie, kunnen jaarlijks bij het Rijk van 1 maart tot en met 30 april een aanvraag indienen voor de instandhoudingssubsidie woonhuis-rijksmonumenten (woonhuissubsidie). De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) behandelt de subsidieaanvraag.

Subsidieregeling instandhouding rijksmonumenten

Bent u eigenaar van een rijksmonument dat geen woonhuis is? Dan kunt bij het Rijk van 1 februari tot en met 31 maart de Subsidieregeling instandhouding monumenten (Sim) aanvragen.

Subsidieregeling restauratie Rijksmonumenten Noord-Holland

De provincie Noord-Holland geeft de subsidie voor restauratie aan eigenaren van een rijksmonument in Noord-Holland of aan de natuurlijke of rechtspersoon die belast is met het beheer of behoud van een rijksmonument in Noord-Holland. De provincie subsidieert de restauratie van een rijksmonument in Noord-Holland dat voor het publiek toegankelijk is. Een rijksmonument is publiekstoegankelijk als tenminste 25% van het vloeroppervlak of van de bijbehorende monumentale groenaanleg voor tenminste 24 dagen per jaar voor publiek toegankelijk is. Is het rijksmonument een molen, dan moet ook tenminste 25% van het vloeroppervlak en tenminste vier dagen per jaar toegankelijk zijn voor publiek.

Subsidieregeling restauratie provinciale monumenten Noord-Holland

De uitvoeringsregeling restauratie provinciale monumenten Noord-Holland 2023 maakt het mogelijk om subsidie aan te vragen voor restauratie van provinciale monumenten in de Provincie Noord-Holland en dient om eigenaren van deze provinciale monumenten te ontlasten in de restauratie hiervan. Voor restauratiewerkzaamheden kan door de eigenaar van een beschermd provinciaal monument, of door een natuurlijke of rechtspersoon die op eigen kosten en met schriftelijke toestemming van de eigenaar restauratiewerkzaamheden aan het monument verricht, subsidie worden aangevraagd.

Onderhoudssubsidie provinciale monumenten Noord-Holland

De provincie komt eigenaren van een provinciaal monument en molens met een subsidie Onderhoud provinciale monumenten Noord-Holland tegemoet in de onderhoudskosten. Subsidie kan worden verstrekt voor reeds uitgevoerde en betaalde onderhoudswerkzaamheden aan een provinciaal monument. Onderhoudswerkzaamheden zijn de werkzaamheden die tot het reguliere onderhoud van het monument behoren. Dit zijn regelmatig terugkerende werkzaamheden, zoals schilderwerkzaamheden en gedeeltelijke herstelwerkzaamheden, zoals het plaatselijk/gedeeltelijk herstellen van voegwerk. De noodzaak om onderhoud uit te voeren moet blijken uit het meegestuurde onafhankelijke inspectierapport. De uitvoering van onderhoudswerkzaamheden zijn in de regel vergunningsvrij.

Onderhoudssubsidie gemeentelijke monumenten

Op de website van een gemeente is terug te vinden of en welke subsidies er beschikbaar zijn voor gemeentelijke monumenten. In sommige gevallen komen monumenten ook in aanmerking voor de gemeentelijke subsidie verduurzaming particuliere woningen. Uit onderzoek door het Steunpunt uit 2022 is gebleken dat 75% van de Noord-Hollandse gemeenten een subsidieverordening voor monumenten heeft vastgesteld. De meeste daarvan zijn subsidies voor onderhoudswerkzaamheden. Uit de Monitor monumenten en archeologie 2021-2022 is op te maken dat in 2022 nog maar door 23% van de Noord-Hollandse gemeente subsidies en/of leningen voor het verduurzamen van monumenten verstrekt.

HERBESTEMMING & DUURZAAM BENUTTEN

Subsidieregeling herbestemming monumenten

Eigenaren van monumenten kunnen jaarlijks van 1 oktober tot en met 30 november deze herbestemmingssubsidie bij de RCE aanvragen. Daarna is het aanvraagportaal alleen geopend voor het doorgeven van wijzigingen in de aanvraag. Deze subsidie bevordert een duurzaam gebruik van monumenten en van gebouwen met een cultuurhistorische waarde. De regeling voorkomt dat monumenten waarvoor een nieuwe functie lastig te vinden is, langere tijd leeg staan en daardoor snel achteruit gaan.

Subsidie onderzoek duurzaam benutten monumenten Noord-Holland

De provincie heeft de subsidie Onderzoeken duurzaam benutten monumenten. Met deze subsidie stimuleert de provincie Noord-Holland onderzoek naar mogelijkheden en haalbaarheid van duurzaam hergebruik van monumenten die hun functie hebben verloren of dreigen te verliezen. Onderzoeken naar voortzetting van het bestaande gebruik en/of verduurzaming van monumenten kunnen ook vanuit deze subsidie vergoed worden. De regeling stimuleert eigenaren om in een vroeg stadium meerdere varianten voor herbestemming en verduurzaming te verkennen.

ENERGIEBESPARING & ZONNEPANELEN

Energiebespaarlening Nationaal Warmtefonds

Vanuit de Energiebespaarlening kunnen eigenaren geld lenen om hun huis te isoleren. Het Nationaal Warmtefonds biedt financieringsmogelijkheden voor de verduurzaming van huizen en gebouwen tegen aantrekkelijke voorwaarden voor particuliere woningeigenaren, Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) en scholen. Ook eigenaren van een monumentaal pand die niet voldoen aan de isolatie-eisen komen in sommige gevallen in aanmerking komen voor de Energiebespaarlening als de monumentale status van de woning kan worden aangetoond. Voor monumentale panden gelden andere isolatie-eisen. Neem als particulier voor meer informatie contact op met het Nationaal Warmtefonds.

Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE)

Met de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) kunnen woningeigenaren subsidie aanvragen voor isolatiemaatregelen, een zonneboiler, een warmtepomp en aansluiting op een warmtenet. Bekijk hier de voorwaarden van de ISDE.

Laag btw-tarief op arbeidsloon Belastingdienst

Voor het arbeidsloon bij isolatie geldt het lage btw-tarief van 9 procent. Het lage btw-tarief geldt alleen voor het aanbrengen van de isolatie. Voor de materialen en de werkzaamheden (bijvoorbeeld sloopwerk) geldt het gewone btw-tarief van 21 procent. Het lage tarief geldt niet voor het plaatsen van kozijnen. Vraag het isolatiebedrijf of ze het lage tarief op de offerte en rekening zetten.

Terugvragen btw op zonnepanelen
Is een monumenteigenaar van plan om zonnepanelen op of nabij het monument te plaatsen? Particulieren kunnen de btw terugvragen (21 procent) op de aanschaf en het plaatsen van de zonnepanelen. Lees meer op Btw op zonnepanelen terugvragen.

FONDSEN

Naast de bovengenoemde subsidies kan een monument mogelijk in aanmerking komen voor de onderstaande Nederlandse fondsen:

Mondriaan Fonds

Het Mondriaan Fonds heeft onder andere de regeling Erfgoed Innovatie om nieuwe visies en verhalen over erfgoed te ontwikkelen. Bijvoorbeeld een bijzondere presentatie, herinrichting of thematische samenwerking die maatschappelijk relevant is én een divers publiek bereikt. Daarnaast is er de regeling Beschermd Cultuurgoed voor eigenaren en beheerders van objecten en verzamelingen die in het Register zoals bedoeld in de Erfgoedwet als beschermd geregistreerd zijn. Denk daarbij bijvoorbeeld aan bijzondere interieurs.

Prins Bernhard Cultuurfonds

Naast de restauraties van historische gebouwen, landschappen en objecten steunt het Cultuurfonds talloze projecten op het gebied van erfgoededucatie en vrijwilligersprojecten. Het Cultuurfonds kent in principe geen bijdrage toe aan individuele aanvragers, maar aan een stichting of vereniging. Wel kunnen particuliere eigenaren van monumentale molens een aanvraag doen voor restauratie. Via de quickscan op de website kun je eenvoudig achterhalen of je in aanmerking komt voor een financiële bijdrage.

BPD Cultuurfonds

Het BPD Cultuurfonds verstrekt sponsorbijdragen voor de uitvoering van kunst- en cultuurprojecten in Nederland die een bijdrage leveren aan de kwaliteit en beleving van de (semi-) openbare ruimte en gerelateerd zijn aan één of meer van de volgende werkterreinen: architectuur, bouwen, de gebouwde omgeving, stedenbouw, stedelijke ontwikkeling, gebiedsontwikkeling, natuur & landschap, kunst in de (semi-) openbare ruimte, maatschappelijke vraagstukken in relatie tot klimaat, energie, natuur en de woningbouwopgave. Aanvragen die gerelateerd zijn aan deze maatschappelijke vraagstukken worden met bijzondere aandacht beoordeeld.

BankGiro Loterij

De BankGiro Loterij richt zich niet direct op behoud van monumenten, maar heeft in het verleden wel projecten ondersteund waarbij bijvoorbeeld een herinnerings- en/of informatiecentrum in een monument werd gerealiseerd.

Dioraphte

Dioraphte geeft financiële ondersteuning aan projecten die het behoud en beheer beogen van materieel roerend en onroerend cultureel erfgoed in Nederland. Denk hierbij aan monumenten, archeologie, archieven en musea. Dioraphte zoekt projecten die van blijvende waarde zijn. Tijdelijke projecten, zoals tentoonstellingen en symposia vallen buiten het toekenningsbeleid.

WEBSITES

Subsidies Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft een aparte overzichtspagina voor alle subsidies die door hen aan eigenaren van rijksmonumenten verstrekt worden.

Wegwijzer Monumenten

De provincie Noord-Holland heeft de Wegwijzer Monumenten van de provincie Noord-Holland ontwikkeld om eenvoudig stapsgewijs antwoord te geven op vragen over de verschillende subsidies en wanneer men hiervoor in aanmerking komt.

Restauratiefonds

Op de website van het Restauratiefonds is meer informatie te vinden over de financieringsmogelijkheden voor zakelijke en particuliere monumenteneigenaren.