Uit de provincie: Oneindig Noord-Holland interviewt monumenteneigenaren

Trotse eigenaren

Sinds 2019 kunnen eigenaren van provinciale monumenten een monumentenschildje aanvragen bij provincie Noord-Holland. Naast 14.000 Rijksmonumenten telt de provincie zo’n 500 provinciale monumenten. De provincie overhandigt de schildjes aan eigenaren van monumenten als dank voor hun inzet. Het schildje lijkt op het Rijksmonumenten-schildje, maar is aangepast aan de huisstijl van de provincie. Op de gevels van tientallen monumenten blikkeren sinds augustus vorig jaar de eerste schildjes. De redactie van Oneindig Noord-Holland trekt erop uit om de eigenaren te interviewen.

Wonen en werken in een monument

Sinds eind vorig jaar legt de redactie van Oneindig Noord-Holland interviews af met de eigenaren die een schildje in ontvangst hebben mogen nemen. Voor de interviews reizen we de hele provincie af en komen we op plekken die we anders nooit gezien zouden hebben. Of plekken die ons welbekend zijn, maar waar we nog nooit binnen waren geweest. We vragen de eigenaren naar de geschiedenis van ‘hun’ plek en de hedendaagse betekenis van deze plek binnen de gemeenschap of de omgeving. En vooral: hoe is het om in een provinciaal monument te wonen of te werken?

Een wachtkamer voor krankzinnigen

Het zijn monumenten die normaal niet in de spotlights staan. Op onze vraag om een interview af te leggen wordt soms aarzelend gereageerd. Eenmaal aan de koffie maakt de aarzeling plaats voor enthousiasme. Achter de gevel van elk gebouw blijken vele verhalen te schuilen. Heb je bijvoorbeeld wel eens gehoord van de wachtkamer voor krankzinnigen op station Santpoort-Zuid? Op stolpboerderij ‘De Surinaamsche Vriend’ in Schagerbrug woonde een boer met een Surinaamse suikerplantage. En aan de houten schuur van Fred zou je normaal voorbijgaan, als je niet wist dat daar de sluisdeuren werden vervaardigd voor de polders van Assendelft.

Kleine musea

Ook in het interieur van de provinciale monumenten liggen de verhalen voor het oprapen. De monumenten lijken vaak op kleine musea, met voorwerpen en foto’s die verwijzen naar de vorige bewoners of oude gebruiken. Wandelend door de gebouwen worden we erop gewezen. Kleine voorwerpen worden in grotere historische verbanden geplaatst. Een simpele houten bank blijkt een voormalige kerkbank van de kerk van Wormer. Op de foto’s aan de muur staat een voormalige bewoner afgebeeld. De gaten in de muren wijzen op bordjes die passagiers op station Naarden-Bussum de weg wezen.

Actueel erfgoed

Het draait bij de provinciale monumenten niet alleen om het historische verhaal. Het is bijzonder om te zien hoe de eigenaren hun best doen om het erfgoed actueel te houden. Zo wordt de oude werkplaats nog steeds door eigenaar Fred als werkplaats gebruikt. Niet meer voor het maken van sluisdeuren, maar nu voor zijn smeedhobby. De herberg in Wormer is na vijf eeuwen nog steeds wekelijks open voor de beoefenaars van de kolfsport. De plekken blijven in de oude stijl bewaard, maar worden door de eigenaren aangepast aan de huidige tijd. En soms wordt zelfs kwaliteit toegevoegd aan een monument. De watertoren van Assendelft is nu geheel gasvrij en het restaurant op de bovenste verdieping biedt een uitzicht dat voorheen niet voor iedereen bestemd was.

Trotse eigenaren

De provinciale monumenten zijn nu nog wat onbekender dan hun Rijksmonumentale soortgenoten, maar daar komt met de provinciale monumentenschildjes verandering in. Tijdens onze interviews bleek dat de eigenaren zich zeer gewaardeerd voelen door het nieuwverworven schildje. Trots waren de eigenaren natuurlijk al, maar door middel van het schildje kunnen ze hun trots uitdragen en delen. Door het noodzakelijke onderhoud te plegen, het verhaal verder aan te vullen en verder te vertellen, dragen zij immers bij aan onze provinciale geschiedenis.

Alle verhalen over provinciale monumenten zijn op Oneindig Noord-Holland te lezen. Een monumentenschildje kan via een formulier kosteloos worden aangevraagd.