Erfgoed & Geld 3: leningen en fondsen

Voor veel monumenteneigenaren in Noord-Holland is het onderhoud, restaureren en verduurzamen van hun pand een flinke investering. Gemeentelijke erfgoedambtenaren spelen hierbij een belangrijke rol als eerste aanspreekpunt. Door eigenaren tijdig en goed te informeren over beschikbare financieringsbronnen dragen kunnen erfgoedmedewerkers indirect bij aan het behoud en duurzaam gebruik van de monumenten in hun gemeente.

Het kennisdossier Erfgoed & Geld biedt gemeenten praktische informatie over landelijke en provinciale regelingen, met aandacht voor onderhoud, restauratie, herbestemming en verduurzaming. Ook worden de belangrijkste laag rentedragende leningen en particuliere fondsen toegelicht, waarvan eigenaren aanvullende ondersteuning kunnen krijgen. In dit artikel besteden we aandacht aan leningen en fondsen. 

Disclaimer: De voorwaarden, subsidiebedragen en indieningstermijnen van de genoemde regelingen kunnen wijzigen. Raadpleeg altijd de website van de betreffende verstrekker voor de meest recente informatie. 

Leningen 

Naast subsidies zijn er diverse financieringsmogelijkheden die eigenaren van monumenten ondersteunen bij restauratie, onderhoud, herbestemming en verduurzaming. Hieronder volgt een overzicht van beschikbare leningen en fondsen op landelijk en regionaal niveau. 

Het Nationaal Restauratiefonds biedt diverse leningen aan voor onderhoud, restauratie, herbestemming en verduurzaming. Hieronder volgt een overzicht van enkele beschikbare financieringsmogelijkheden: 

• Restauratiefonds-hypotheek
  Een laagrentende lening voor restauratie en/of onderhoud van rijksmonumenten. De lening bedraagt minimaal €10.000 en maximaal €300.000 per monument. De rente ligt 3% onder de marktrente, met een minimum van 1,0%. De looptijd is maximaal 30 jaar, met annuïtaire aflossing.

• Restauratiefondsplus-hypotheek
  Speciaal voor grootschalige restauraties en/of onderhoud van rijksmonumenten die niet als woonhuis zijn geregistreerd. Het minimale leenbedrag is €300.000. De lening is overdraagbaar gedurende 10 jaar en wordt binnen 30 jaar volledig afgelost.

• Duurzame Monumenten-Lening
  Voor eigenaren van rijksmonumenten die willen investeren in energiebesparende maatregelen. De lening wordt verstrekt tegen een lage rente (minimaal 1,0%) en is binnen 30 jaar volledig afgelost.  

• Duurzame Monumentenplus-Lening
  Gericht op eigenaren van rijksmonumenten die niet als woonhuis zijn geregistreerd. Deze lening ondersteunt energiebesparende maatregelen en wordt verstrekt tegen een lage rente, met een looptijd van maximaal 30 jaar.

Het Noord-Hollands Fonds voor Monumenten is een laagrentedragende lening bedoeld voor eigenaren van beschermde panden in de provincie Noord-Holland die kosten maken voor restauratie, verduurzaming of herbestemming. De lening wordt verstrekt door het Nationaal Restauratiefonds in samenwerking met de provincie Noord-Holland. 

• Doelgroep: Eigenaren van beschermde panden in de provincie Noord-Holland  

• Rentepercentage: De rente op de lening is 5% onder de marktrente met een minimum van 1,5%.  

• Leenplafond: Het maximale leenbedrag is afhankelijk van het project en de beoordeling door het Restauratiefonds. 

• Indieningstermijn: Aanvragen kunnen doorlopend worden ingediend; er is geen specifieke indieningstermijn. 

• Voorwaarden: De lening is bedoeld voor eigenaren van beschermde panden in Noord-Holland die kosten maken voor restauratie, verduurzaming of herbestemming. 

• Meer informatie: https://www.restauratiefonds.nl/particulier/financieren/alle-financieringen/noord-hollands-fonds-voor-monumenten 

Fondsen 

Naast overheidsregelingen zijn er ook fondsen die financiële ondersteuning bieden aan monumentenzorg. Hieronder volgt een overzicht van enkele belangrijke fondsen, zowel rijks- als private fondsen Bij private fondsen is vaak minder bekend over de beschikbare financiering. Deze fondsen kunnen namelijk zelf bepalen of en hoeveel ze aan een project beschikbaar stellen. Sommige fondsen gaan zelf op zoek naar projecten. 

Het Cultuurfonds draagt bij aan restauratiewerkzaamheden, de herinrichting en herbestemming van monumenten. Het is verplicht dat het monument publiek toegankelijk is en in bezit is van een rechtspersoon met een ANBI-status.   

• Doelgroep: Organisaties met cultuur of natuur in de statutaire doelstelling en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. 

• Percentage: Maximaal 50% met een maximum van € 35.000 of € 50.000 

• Plafond: Onbekend 

• Indieningstermijn: Het project start over vier maanden. 

• Voorwaarden: Lees hiervoor de voorwaardenwijzer. Het monument dient in ieder geval als monument geregistreerd te staan en toegankelijk voor publiek te blijven of te worden. 

• Meer informatie: https://www.cultuurfonds.nl/aanvragen/voorwaardenwijzer  

Het Mondriaan Fondsis een rijkscultuurfonds, dat zich ook inzet voor restauratie en herstel van mobiel erfgoed met aandacht voor verduurzaming ervan. Het gaat om alle sectoren van het mobiel erfgoed: rail, weg, water en lucht. 

• Doelgroep: Organisaties op het gebied van mobiel erfgoed en kan gezamenlijk met een andere instelling worden aangevraagd. 

• Percentage: Maximaal 50% 

• Plafond: Onbekend 

• Indieningstermijn: Ten minste drie maanden van tevoren 

• Voorwaarden: De bijdrage kan worden gebruikt voor restauratie en herstel van mobiel erfgoed dat is opgenomen in het Nationaal Register Mobiel Erfgoed, dat een duidelijke positie inneemt in de verhaallijn van de Toonbeelden, in Nederland in gebruik is geweest en/of in Nederland is geproduceerd. 

• Meer informatie: https://www.mondriaanfonds.nl/subsidie-aanvragen/regelingen/bijdrage-restauratie-mobiel-erfgoed/  

Stichting Dioraphte richt zich op het behoud van materieel cultureel erfgoed van landelijk belang. Voor gebouwd erfgoed komen uitsluitend rijksmonumenten in aanmerking die niet in eigendom zijn van de overheid. Bovendien moeten deze monumenten een duidelijke publieksfunctie vervullen en structureel opengesteld zijn, zoals veel kerken, kastelen en musea. 

• Doelgroep: Organisaties met cultuur of natuur in de statutaire doelstelling en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. 

• Percentage: Onbekend 

• Plafond: In 2024 € 1,4 miljoen voor cultureel erfgoed. 

• Indieningstermijn: Onbekend; de aanvraag begint met een vooraanvraag. 

• Voorwaarden: Een aanvraag begint met een vooraanvraag. 

• Meer informatie: https://dioraphte.nl/cultureel-erfgoed/  

Stichting TBI heeft ook haar eigen fondsen, waaronder het Fonds TBI Klimaattrein. Ze heeft dit fonds opgezet om vaart te maken op weg naar het Klimaatakkoord van Parijs. Herbestemming en verduurzamingsprojecten die bijdragen aan CO2-reducatie komen hiervoor in aanmerking.  

• Doelgroep: Non-profit organisaties en/of initiatieven zonder winstoogmerk  

• Percentage: Maximaal 30% subsidie voor incrementele innovaties en max 50% subsidie voor een radicale vernieuwing. Het aan te vragen bedrag is maximaal € 50.000. 

• Indieningstermijn: Vier keer per jaar wordt er vergaderd.  

• Voorwaarden: Na het ontvangen van een bijdrage wordt verwacht dat de eigenaar kennis deelt over het project met de community. 

• Meer informatie: Home | TBI Klimaattrein 

Ook zijn er kleinere fondsen, die financieel bijdragen aan restauratieprojecten. Deze fondsen dragen over het algemeen alleen bij aan de restauratie van rijksmonumenten met een publieke functie in bezit van een stichting. Voorbeelden van kleine fondsen zijn Gravin van Bylandt-stichting, het Hendrik Muller Fonds en Zabawas. Op de website FindnFund zijn nog meer fondsen te vinden voor aanvullende dekking: www.findnfund.com.

Meer weten?

Het Steunpunt adviseert gemeenten met kennis, advies en voorlichting over financieringsmogelijkheden voor monumenteneigenaren. Dit artikel biedt een overzicht van leningen en fondsen. Heb je na het lezen vragen of behoefte aan ondersteuning? Neem dan contact met ons op. 

Handige links

Monumenten.nl: https://www.monumenten.nl/provincies/noord-holland  

Findnfund: www.findnfund.nl  

Bekijk ook de twee andere artikelen in het kennisdossier ‘Erfgoed & Geld’: