In onze rubriek “Kennismaken met…” reizen we langs allerlei organisaties in Noord-Holland die iets te maken hebben met erfgoed. We stoppen dit keer in Amsterdam bij Marianne Doeves-de Boer en Edwin van Leeuwen van Monumentenwacht Noord-Holland.

“De Monumentenwacht werd vijftig jaar geleden in Friesland opgericht door enkele enthousiastelingen om monumenten ‘sober en doelmatig te onderhouden”

Wat doet Monumentenwacht Noord-Holland precies?

Monumentenwacht Noord-Holland inspecteert al bijna vijftig jaar lang monumenten in Noord-Holland. Met deze kennis en ervaring adviseert ze eigenaren van monumenten onder andere over onderhoud, verduurzaming, vergunningsaanvragen en subsidiemogelijkheden. De Monumentenwacht werd vijftig jaar geleden in Friesland opgericht door enkele enthousiastelingen om monumenten ‘sober en doelmatig te onderhouden’, vertelt Doeves-de Boer. Snel na de oprichting in Friesland volgde Noord-Holland. Sober en doelmatig onderhoud is nog steeds het uitgangspunt bij de werkzaamheden van de stichting. De stichting werkt in eerste instantie in opdracht van eigenaren van monumenten, maar gemeenten vragen hen ook geregeld om te helpen bij het informeren en adviseren van eigenaren, bijvoorbeeld over het verduurzamen van een monument. Zo heeft de Monumentenwacht voor de gemeenten Alkmaar en Medemblik hierover een informatiebijeenkomst georganiseerd.

Een belangrijke pijler van de organisatie zijn de bouwkundig inspecteurs die vaak al een lange staat van dienst hebben. Die grote ervaring wordt dan weer gebruikt voor de advieswerkzaamheden, zoals bouw- en werkbegeleiding, het opstellen van een plan voor onderhoud, restauratie of verbouwing of het beoordelen van offertes en gunningsadvies.

Bouwkundige inspecties worden meestal uitgevoerd op basis van abonnementen. Op deze manier wordt jarenlang een gedegen dossier van elk pand opgebouwd. Soms is dit dossier de meest volledige database van het pand, vollediger dan dat van de gemeente of de eigenaar.

Samenwerken met gemeenten

Doeves-de Boer is directeur-bestuurder; zij geeft de organisatie een goede basis vanwege haar ruime politieke en beleidsmatige ervaring. Ze benadrukt dat de kracht van de stichting haar onafhankelijkheid en enorme ervaring is. Niet voor niets vragen gemeenten vaak om een opname- en onderhoudsrapport (een nulmeting) bij een vergunningsaanvraag. Aan de hand daarvan kan de gemeente de aangevraagde werkzaamheden beoordelen op de noodzakelijkheid ervan. Doeves-de Boer merkt ook dat veel gemeenten onderbemand zijn als het gaat om erfgoed, of dat een ambtenaar erfgoed ‘erbij’ krijgt. Dan kan de Monumentenwacht helpen met haar grote ervaring en specifieke kennis.

Je wilt niet weten wat je allemaal tegenkomt als je een verstopte goot leegmaakt. Wat mensen allemaal weggooien!” 

Amsterdamse eigenaren

Van Leeuwen is bouwkundig inspecteur. Begonnen als restauratietimmerman bij een aannemer is hij daarna alweer 25 jaar werkzaam bij Monumentenwacht. Zijn werkgebied is Amsterdam en hij komt op de meest bijzonder plekken. “Je wilt niet weten wat je allemaal tegenkomt als je een verstopte goot leegmaakt. Wat mensen allemaal weggooien!”

Hij is ook begeleider en coördinator om nieuwe medewerkers op te leiden en in te werken. In die 25 jaar heeft hij gezien hoe de monumenten in Amsterdam in waarde gestegen zijn. Gelukkig zijn eigenaren vaak zeer betrokken. En, niet onbelangrijk, ze hebben voldoende middelen om het monument goed te onderhouden. Dit heeft geleid tot een kwaliteitsverbetering van de monumenten in Amsterdam. Soms moet Van Leeuwen de eigenaren in hun enthousiasme temperen om te voorkomen dat ze te voortvarend en te grondig te werk willen gaan. Het doel blijft immers sober en doelmatig onderhoud.

Wat doet jullie organisatie nog meer met monumenten? 

Behalve inspecties en advisering zijn er ook allerlei servicewerkzaamheden voor onderhoud en restauratie in de verschillende fases van een bouwproject: van het adviseren over een geplande verbouwing, de ondersteuning van de bouwvoorbereiding tot het begeleiden van bouwwerkzaamheden en de oplevering ervan. Niet alleen is het voor de meeste eigenaren de eerste keer dat ze verbouwen, het gaat ook om specialistische kennis over het toepassen van oude materialen en de bouwfysische veranderingen bij het isoleren en de gevolgen die dit heeft voor het gebouw en de materialen. 

Soms is er nog specialistischer kennis nodig zoals bij parken, tuinen en erven of bij interieurs. Deze projecten komen net te weinig voor wat het lastig maakt om iemand speciaal daarvoor in dienst te nemen, maar dan maakt Monumentenwacht Noord-Holland gebruik van het netwerk van Monumentenwacht Nederland. Zo heeft Monumentenwacht Overijssel wel kennis over groene monumenten. 

“Geen molen is hetzelfde en altijd verbonden met zoveel verschillende ambachten”

Wat is jullie mooiste plek in Noord-Holland?

Getrouwd met een molenaar en woonachtig in de Zaanstreek is het voor Doeves-de Boer niet moeilijk: “de molens in de Zaanstreek zijn het mooist! Geen molen is hetzelfde en altijd verbonden met zoveel verschillende ambachten. Mensen denken bij een molen vaak alleen aan het bemalen van een polder, maar elke molen had zijn eigen functie, zoals de verfmolen De Kat. De combinatie van de vernuftige houtbouw, het markante silhouet en het specifieke gebruik als onderdeel van een gemeenschap maakt het fascinerend.” Maar ook de vele stolpboerderijen in Noord-Holland hebben haar hart gestolen. 

Voor Van Leeuwen is het onmogelijk te kiezen uit alle Amsterdamse parels: van bijzondere interieurs tot gewone en belangrijke gebouwen van rijke en machtige personen en families. Je kunt niet alleen genieten van alle prachtige gebouwen en gevels, maar ze hebben allemaal zo’n rijke geschiedenis met zoveel verschillende verhalen. Voor hem is Amsterdam de mooiste plek.

(Beeldverantwoording: Anna Groentjes)

Deel dit artikel

Categorieën

Tags

Gerelateerde berichten

  • kleinNesADAmstelUrbanuskerk_R3A3553

    Erfgoed & Geld 3: leningen en fondsen

    Categorie: Gebouwd erfgoed

    Voor veel monumenteneigenaren in Noord-Holland is het onderhoud, restaureren en verduurzamen van hun pand een flinke investering. Gemeentelijke erfgoedambtenaren spelen hierbij een belangrijke rol als eerste aanspreekpunt.

  • Erfgoed & Geld 2: subsidies voor herbestemming en verduurzaming

    Categorie: Gebouwd erfgoed

    Het kennisdossier Erfgoed & Geld biedt gemeenten praktische informatie over landelijke en provinciale regelingen, met aandacht voor onderhoud, restauratie, herbestemming en verduurzaming.