Zonneveld Tripkouw: natuurlijke inpassing nabij een dorpskern

Zonneveld Tripkouw: natuurlijke inpassing nabij een dorpskern

Projectgegevens

Naam Zonneveld Tripkouw
Adres ter hoogte van Cor Druifplein, Midwoud
Opbrengst 6,5 miljoen kWh
Capaciteit 6,4 MWp
Oppervlakte 80.000 m²
Gerealiseerd 2020
Eigenaar zonnepark HVC
Ontwerp Natuurlijke Zaken
Dubbel gebruik Ja, schapen kunnen er grazen en langs het zonneveld lopen fiets-, vaar- en wandelroutes

Bevindingen

• Hoewel de panelen anderhalve meter hoog zijn, liggen deze in de beleving vanuit de omgeving op één meter hoogte, omdat ze een halve meter lager liggen dan straatniveau. Het zicht op het achterliggende polderlandschap blijft hierdoor behouden;
• Het zonneveld wordt omkaderd door bestaande, verbrede en nieuw afgegraven sloten, waardoor het zonneveld (op de toegangspoort na) niet is afgeschermd met hekwerken;
• Langs de oostelijke begrenzing is een boezemvaart aangelegd, waarmee het recreatief vaarnetwerk in de omgeving is uitgebreid;
• Met riet en plasdrasbermen, waarbij er op de oevers die het weiland begrenzen ondiep water staat, is een zachte overgang gerealiseerd tussen het zonneveld en het omliggende landschap;
• Door de panelen op een flinke afstand van het historisch lint Midwoud te situeren is het lint vrijgehouden van zonnevelden;
• Met de aanleg van het zonneveld zijn twee openbare groenvoorzieningen ontstaan die door de bewoners van Midwoud gebruikt kunnen worden. Daar zullen fruitbomen en elzen geplant worden die het zonneveld nog meer aan het blikveld gaan onttrekken. Dit heeft wel tot gevolg dat daar het zicht op het open landschap wordt beperkt. In een van de groene ruimten, een oude boomgaard, staat een historische boet, wat door HVC opgeknapt wordt en wordt ingezet als buurtvoorziening.

Zon Tripkouw

Het zonneveld ligt op het terrein tussen de Tripkouw, een verbindingsweg tussen Midwoud en Oostwoud, en de Oostwouder Dorpsstraat in Oostwoud, dat in 2009 bestemd werd voor een nieuwbouwwijk. Toen in 2015 duidelijk werd dat er door veranderde marktomstandigheden de komende jaren geen behoefte zou zijn aan extra woningen, heeft gemeente Medemblik besloten deze ruimte te benutten voor het opwekken van duurzame energie. Hiervoor werd Zon Tripkouw in het leven geroepen, een samenwerkingsverband tussen de gemeente en het energie- en afvalbedrijf HVC. Op 25 september 2020 werd zonneveld Tripkouw officieel geopend.

Proces

“Het proces verliep eigenlijk heel goed”, vertelt Gerard Wouda, die vanuit de gemeente betrokken was bij het project in het kader van de vergunningverlening. Voor de beoogde nieuwbouwwijk was het bestemmingsplan al vastgesteld. Nu deze slechts gedeeltelijk zal worden gerealiseerd is het zonneveld planologisch mogelijk gemaakt door middel van een projectbesluit. “Het bestemmingsplan ligt daar nog onder, dus strikt genomen zouden er later nog woningen gebouwd kunnen worden”, aldus Wouda. “Bij een projectbesluit wordt een omgevingsvergunning verleend zonder dat een bestemming wordt aangepast, hierdoor blijft de bestaande bestemming bestaan.”

“Dat het zonneveld tegen de dorpskern van Midwoud is geplaatst, komt voort uit provinciaal beleid”, vertelt Roel van Gerwen, landschapsarchitect bij Natuurlijke Zaken, de zakelijke dienstverlening van Landschap Noord-Holland. In de uitvoeringsregeling ‘Opstelling voor zonne-energie in het landelijk gebied Noord-Holland 2019’ is namelijk opgenomen dat de locatie voor de opstelling voor zonne-energie minimaal aan één zijde aansluitend is op bestaand stedelijk gebied of op een dorpslint. “Tripkouw vormde een aanleiding om te kijken hoe je een zonneveld tegen de rand van een kern kunt inpassen. Daarbij is het lint vrijgelaten en zijn rondom bestaande waterlopen verbreed en afgegraven. Met de grond die daarmee vrijkwam hebben we dijkjes opgeworpen.” Hiermee wordt het zicht op de onderstellen van de panelen ontnomen. Wouda: “Ook al moet de begroeiing er nog komen, vanaf het lint is het zonneveld nauwelijks zichtbaar.”

Succesfactoren

De grond waarop het zonneveld zich bevindt is in eigendom van de gemeente, die het verhuurt aan de ontwikkelaar HVC. De gemeente vond daarin een goede projectpartner. “HVC is een semioverheid met de doelstelling om duurzame energie op te wekken, maar niet ten koste van alles”, aldus Wouda. Van Gerwen sluit zich daarbij aan: “Het bedrijf heeft een meer maatschappelijke houding dan partijen met alleen een commercieel doeleinde. Dat werkt prettig.”

“In het realiseren van de geslaagde landschappelijke inpassing van het zonneveld speelde de gemeentelijke welstandscommissie een belangrijke rol”, aldus Van Gerwen. Voordat hij bij het project werd betrokken, was het de welstandscommissie die de ontwikkelaar adviseerde om een landschapsarchitect aan te stellen. Dit advies werd ter harte genomen. “Ook daarna is zo’n commissie ondersteunend doordat zij aangeeft wat echt beter moet. Dit helpt mij als landschapsarchitect enorm, omdat hun onafhankelijke en doorslaggevende rol kan forceren dat er ook echt geluisterd wordt naar adviezen over landschappelijke inpassing.”

Struikelblokken

Bij projecten als deze zijn vaak verschillende partijen betrokken met verschillende doelstellingen. Zo gaat het bij veel ontwikkelaars met name om het rendement en daarmee om de plaatsing van zoveel mogelijk panelen. Partijen als landschapsarchitecten en gemeenten hebben andere doelstellingen, zoals een goede landschappelijke inpassing en behoud en bevordering van biodiversiteit. Hoewel dat hier – door de samenwerking met een semioverheid – minder het geval was, is het bij veel projecten lastig om een ontwikkelaar te bewegen een deel van zijn rendement te investeren in substantiële landschappelijke inpassing.

Ook technische aspecten, zoals de aansluiting van zonnepanelen op het net, kunnen een struikelblok vormen. Hoewel het zonneveld naar tevredenheid van zowel Van Gerwen als Wouda is ingepast in het landschap, had Van Gerwen de zonnepanelen liever verder uit elkaar geplaatst. “Door ze verder uit elkaar te plaatsen had er meer winst behaald kunnen worden op het gebied van biodiversiteit”, vertelt Van Gerwen. Hoe meer ruimte tussen de panelen des te meer lichtinval op de bodem. Maar omdat de aansluiting op het net vaak enorm duur is, worden panelen dichter op elkaar geplaatst dan vanuit het oogpunt van biodiversiteit wenselijk is. Dat is ook hier het geval.

Tips

Uit het bovengenoemde komt naar voren dat de keuze tussen aansluiting op een bestaand of nieuw netwerk invloed heeft op de mogelijkheden ten aanzien van de plaatsing van- en de ruimte tussen de zonnepanelen. Doordenk daarom in een vroeg stadium welke invloed de technische aspecten zullen hebben op de mogelijkheden in de ontwerpfase.

Wat betreft de samenwerking met ontwikkelaars, die veelal de doelstelling hebben om zoveel mogelijk panelen te plaatsen, adviseert Van Gerwen om stevig te onderhandelen en partners daarbij te overtuigen dat het niet om projectontwikkeling, maar om een gebiedsontwikkeling gaat. Daarnaast benoemt hij dat ontwikkelaars zelf baat hebben bij een goede landschappelijke inpassing. “Wanneer het project een voorbeeldfunctie heeft wordt de kans namelijk groter dat je ook gevraagd wordt om op andere locaties zonnevelden te realiseren.”

Een tip die Wouda medewerkers van gemeenten meegeeft is om echt de tijd te nemen voor zo’n project. “Leg daarbij zo vroeg mogelijk de basis voor een goede landschappelijke inpassing en voer overleg met stakeholders over de intenties van het project.” Dat laatste moet naar zijn mening meer zijn dan de opbrengst van energie alleen. Van Gerwen sluit zich daarbij aan en geeft de tip mee om goed de doelstellingen te definiëren: “Bedenk als gemeente van tevoren wat je wel en niet wilt als een ontwikkelaar een zonneveld plaatst.”

(Tekst: Aniek de Jong | Beeld: Daniel Nicolas)