Restaureren of laten zoals het is?

Erfgoedteam 16 mei
Themabijeenkomst Metselwerk

Door Ana van der Mark erfgoedadviseur en coördinator Erfgoedteam

Voordat dit thema uitgebreid aan bod kwam werden we welkom geheten door de heer Sluyterman van Loo, voorzitter van de stichting van huize Akerendam. Het interieur van de prachtige tuinkamer waar we te gast waren, is onlangs gerestaureerd. De uitkomst van het historisch kleuronderzoek naar de verschillende oudere verflagen is leidend geweest voor de huidige kleurstelling. Het resultaat is een bijzondere lila grijze kleur (in plaats van het olijfgroen van de afgelopen decennia) die er voor zorgt dat de beschilderde doeken weer tot zijn recht komen zoals het ooit in het midden van de achttiende eeuw bedoeld was.

Geschiedenis metselwerk
Marcel Heijmans, restauratiearchitect en erfgoedadviseur, nam de aanwezigen mee in de geschiedenis van het metselwerk waarbij de verschillende steenformaten, metselwerkverbanden en voegentypen ons duidelijk maakte dat een eeuwenoud ambacht nog steeds wordt toegepast. Het is interessant dat een gebouw gedateerd kan worden aan het metselwerk waarbij het metselverband, de lagenmaat, de steensoort en het voegwerk de ouderdom verraden.
Renoveren van voegen: je kunt het maar één keer goed doen!

Aan de hand van voorbeelden liet Marcel zien wat de oorzaken kunnen zijn van schade aan het metselwerk en wat de gevolgen zijn als het niet goed wordt hersteld bijvoorbeeld door de verkeerde samenstelling en kleur van de voegmortel.

Het leidende principe is natuurlijk: herstel gaat voor vernieuwen. Als gemeente kun je eisen stellen door als voorwaarde in de vergunning op te nemen dat een proefstuk wordt opgezet. Eén van de aanwezigen vertelde dat bij een restauratie waar hijzelf bij betrokken was, wel zeven proefstukken waren opgezet voordat de juiste kleur bereikt was. Het loont dus deze voorwaarde op te nemen, zeker ook vanuit esthetisch oogpunt.

Praktijkvoorbeelden
Hierna liepen we o.l.v. Conny van Rijn, erfgoedambtenaar van de gemeente Beverwijk, langs de tuinmuur van Akerendam waarvan de werkzaamheden, tijdens de restauratie van een aantal jaren geleden, waren stilgelegd omdat de gemeente niet tevreden was over het resultaat. En we hielden stil bij de muur van de St. Agathakerk die onder andere door de wortels van de langs de muur geplante bomen, in een slechte staat verkeert. Het parochiebestuur wil overgaan tot restauratie. Maar hoe pak je dat aan? Een interessant casus om met elkaar over door te praten.

Volgende bijeenkomst.
Op 13 juni is er weer een bijeenkomst van het Erfgoedteam met als onderwerp: natuurontwikkeling en beheer van archeologisch erfgoed. Kijk voor locatie, programma en aanmelding op de website van het Steunpunt.