Groen, daar moet je iets aan doen!

Groen, daar moet je iets aan doen!

“Een reconstructie van zo beperkte datum heeft vanuit het oogpunt van bescherming geen of nauwelijks cultuurhistorische waarde op nationaal niveau.”

Ana van der Mark, architectuurhistoricus en coördinator van het Erfgoedteam – Themabijeenkomst Erfgoedteam, 20 september 2017

Groen groeit en als het niet wordt beheerd en onderhouden of als de inzichten in de tuinarchitectuur wijzigen, kan het zodanig veranderen dat de oorspronkelijke structuur niet meer herkenbaar is. Het gaat hierbij niet alleen om parken en tuinen maar ook om bijvoorbeeld begraafplaatsen, begroeide vestingwerken en boerenerven. Toch vinden we het van belang dat er groene monumenten zijn maar hoe ga je er mee om en als ze beschermd moeten worden hoe doe je dat dan?

Verwaarloosd
Landgoed Assumburg in Heemskerk bestond in het verleden uit een hoofdhuis met bijgebouwen, een plein aan de voorzijde en een barokke tuin aan de achterkant. In het hoofdhuis, een rijksmonument, is sinds jaar en dag een jeugdherberg gevestigd; één van de bijgebouwen krijgt een nieuwe uitbouw en wordt nu gebruikt als bezoekerscentrum. Het voorplein is ingericht als parkeerplaats. De tuin aan de achterzijde wordt zodanig verwaarloosd dat het eerder op een omgeploegd grasveld lijkt dan op een siertuin. Is dit verval het gevolg van een omissie in de redengevende omschrijving die alleen de gebouwen beschermt en niet het bijbehorende groen? Hoe dan ook, het tij is gekeerd. Op basis van tuinhistorisch onderzoek wordt een reconstructie van de tuin gemaakt met een aantal aanpassingen die hedendaags gebruik mogelijk maken. Sinds 2012 zijn gebouwen en park weer één geheel.

Geen monument. Of toch wel?
Vanwege het herstelde ensemble stelt de gemeente aan de RCE voor de tuin óók als rijksmonument te beschermen. De dienst laat echter weten dat zij hier geen mogelijkheid toe ziet. Hoewel de tuin in aanleg achttiende eeuws is, gaat het om een eenentwintigste eeuwse reconstructie. Een reconstructie van zo beperkte datum heeft vanuit het oogpunt van bescherming geen of nauwelijks cultuurhistorische waarde op nationaal niveau.
Hoewel de tuin er nu goed bijstaat en wordt onderhouden door een groep vrijwilligers wil de gemeente er toch voor zorgen dat de tuin ook in de toekomst behouden blijft. De procedure tot aanwijzing van de tuin tot gemeentelijk monument wordt gestart. De lokale Erfgoedcommissie adviseert positief, omdat zij het van lokaal belang vindt dat de ensemble waarde is hersteld en omdat zij veel waardering heeft voor de wijze waarop de reconstructie van de tuin tot stand is gekomen.