Ode preview: ‘Dit is echt mijn droombaan’

Ons tijdschrift ode is net uit! Lees je alvast een artikel mee? Romy Schuit interviewde Lieke Droomers en Maurits van Putten, adviseurs bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) adviseert gemeenten over wijzigingen aan gebouwde, groene en archeologische rijksmonumenten. Wie zijn de gezichten achter de adviezen van de RCE? Wij spraken met Lieke Droomers en Maurits van Putten, beiden adviseurs architectuurhistorie, over de RCE en hun werk voor Noord-Holland. 

Hoe zijn jullie bij de RCE terechtgekomen?

Maurits van Putten: “Mijn achtergrond ligt in de beeldende kunst, waar mijn interesse in de geschiedenis van de gebouwde omgeving werd gewekt. Na een bachelor geschiedenis, een master erfgoedstudies en verschillende banen in de erfgoedsector, ben ik zeven jaar geleden in dienst gekomen bij de RCE.” 

Lieke Droomers: “Ik ben gestart met een mbo-opleiding bouwkunde, en deed daarna een hbo-opleiding bouwtechnische bedrijfskunde en een master architectuurgeschiedenis. Ik werkte als freelanceonderzoeker, maar ben inmiddels ruim vijf jaar in dienst bij de RCE. Dit is echt mijn droombaan. Het voelt bijzonder dat ik zo vroeg in mijn carrière al op zo’n mooie plek zit.” 

Wanneer kan een gemeente de RCE om advies vragen?

Van Putten: “Gemeenten moeten de RCE om advies vragen bij ingrijpende wijzigingen aan rijksmonumenten, bijvoorbeeld complexe herbestemmingen of grootschalige uitbreidingen. Dat kan in verschillende stadia: tijdens een vooroverleg, na ontvangst van een aanvraag omgevingsvergunning, of na een verleende omgevingsvergunning. We hebben dit proces uitgewerkt in een handige wegwijzer die je op de website van de RCE kunt vinden.”

Hoe komt een advies van de RCE tot stand?

Droomers: “Een adviesvraag komt via het Digitaal Stelsel Omgevingswet [DSO] bij ons binnen. Vaak bezoeken we de locatie om te overleggen met de initiatiefnemers en een indruk te krijgen van het monument en de omgeving. Daarna volgt een afweging tussen de monumentale waarden en de beoogde ingrepen. We houden rekening met de dynamiek van het monument – verandering is soms nodig om het te kunnen blijven gebruiken. Tegelijkertijd vragen veranderingen aan monumenten om kennis en maatwerk, zodat de monumentale waarden niet onevenredig worden aangetast. Hierover is meer vastgelegd in de publicatie ‘Uitgangspunten voor de adviespraktijk’.” 

Van Putten: “Omdat de adviesvragen vaak complex zijn, worden wij graag op tijd betrokken. Soms doorlopen we het adviestraject samen met de gemeentelijke adviescommissie, zoals bij de restauratie, herbestemming en uitbreiding van de voormalige V&D in de historische binnenstad van Haarlem.” 

Onder de Omgevingswet is er ook een adviestaak voor de ‘omgeving van het monument’. Hoe nemen jullie dit mee in de advisering?

Van Putten: “De omgeving was vaak bepalend voor de totstandkoming en functie van een monument. Wij nemen deze omgeving waar mogelijk mee in onze adviezen. Denk aan de relatie van een hoofdhuis met de tuinaanleg, of zichtlijnen vanuit een binnenstad op een bijzonder pand. We merken wel dat gemeenten ons nog niet altijd betrekken bij afwegingen over de omgeving van het monument.” 

Droomers: “Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het voorkomen dat een monument aangetast wordt door ontwikkelingen in de directe omgeving. Tot 2032 hebben zij de tijd om een omgevingsplan op te stellen waarin ook de ‘omgeving van het monument’ is opgenomen. Ook binnen de RCE is dit nog een zoektocht, want waar houdt die omgeving op? Met interne werkateliers ontwikkelen wij een visie over dit onderwerp en we werken met een aantal provinciale steunpunten en gemeenten aan kennisontwikkeling over erfgoed in het omgevingsplan.” 

“Het werk van Maurits en mij lijkt soms wel eens op dat van een huisarts: wij hebben brede en algemene erfgoedkennis, en waar nodig schakelen wij een specialist in“

Hoe gaan jullie om met zeer specialistische erfgoedvraagstukken?

Droomers: “Het werk van Maurits en mij lijkt soms wel eens op dat van een huisarts: wij hebben brede en algemene erfgoedkennis, en waar nodig schakelen wij een specialist in. De RCE heeft voor bijna elk onderwerp een specialist in huis – denk aan agrarisch erfgoed, molens, groen erfgoed, maar ook interieur- en duurzaamheidsspecialisten.” 

Van Putten: “Lieke en ik blijven de eerste aanspreekpunten voor gemeenten. Wij brengen hen in contact met de specialisten, ook voor informele vragen. Daarnaast heeft de RCE een team handhaving om gemeenten te ondersteunen bij handhavingsprocessen. Ik raad gemeenten aan hier gebruik van te maken bij lastige gevallen.” 

“Ik hoop dat we er met elkaar voor kunnen zorgen dat het erfgoed onderdeel wordt van alle ruimtelijke ontwikkelingen”

Wat is jullie advies voor erfgoedprofessionals en -vrijwilligers in Noord-Holland?

Van Putten: “Noord-Holland heeft een fantastische diversiteit aan erfgoed met streekeigen kenmerken. Er is zoveel moois. Ik hoop dat we er met elkaar voor kunnen zorgen dat het erfgoed onderdeel wordt van alle ruimtelijke ontwikkelingen.” Droomers: “Wees trots dat je het belang van het erfgoed kunt behartigen, en weet dat je er nooit alleen voor staat. Je kunt altijd met vragen terecht bij de RCE of het Steunpunt Cultureel Erfgoed.” 

Dit artikel staat in ons tijdschrift ode. Je leest het hele tijdschrift hier online. Het artikel werd geschreven door Romy Schuit, de eindredactie werd verzorgd door Maarten Ettema en Els Zweerink maakte de foto’s.

(Beeldverantwoording: Els Zweerink)