Erfgoedweefsel

Erfgoedweefsel

Zie dit als de opdracht aan de erfgoedsector in relatie tot de Omgevingswet.

Gerlof Kloosterman, Beleidsadviseur Recreatie, Toerisme en erfgoed bij de Gemeente Heerhugowaard en bestuurslid Stichting voor Landelijk Schoon West-Friesland – Themabijeenkomst Erfgoedteam, 25 oktober 2017

Het instrumentarium van de inrichting van onze fysieke leefomgeving gaat met de komst van de Omgevingswet ingrijpend veranderen. Deze nieuwe wet vervangt niet alleen de bestaande wet en regelgeving in de ruimtelijke ordening, maar ook op het gebied van milieu, water, natuur, verkeer en vervoer. Het streven is ook dat regelgeving eenvoudiger wordt en dat overbodige regels geschrapt worden. Met de toename van transparantie over wat op welke plek ruimtelijk gezien mag, beoogt de wet ook de doorlooptijden voor vergunningen of bestemmingsplannen te verkorten. Het doel is om besluitvorming te versnellen en te verbeteren.

Digitalisering
Een belangrijk hulpmiddel voor een goede en eenvoudige uitvoering van de Omgevingswet is de digitalisering van informatie over de leefomgeving. De toegankelijkheid van die informatie moet mogelijk gemaakt worden door de uitrol van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Dit stelsel wordt ook wel aangeduid als ‘de Laan van de Leefomgeving’. Met het DSO kan informatie worden verkregen over de huidige staat van de leefomgeving en welke regels op een bepaalde plaats gelden. De verwachting is dat hiermee ook de onderzoekslasten lager kunnen worden. Het eindbeeld voor DSO is dat met een “klik op de kaart” een initiatiefnemer of een belanghebbende kan zien wat er mag en wat er kan op die locatie. Het DSO moet ook het onderling uitwisselen van informatie, het aanvragen van vergunningen of doorgeven van meldingen mogelijk maken.

Cultuurverandering
De verwachting is dat de Omgevingswet ook een grote cultuurverandering met zich mee gaat brengen. Om die “klik op de kaart” mogelijk te maken kan niet volstaan worden met het stapelen van de condities uit sectorale plannen. Er moet immers één visie en één plan gemaakt worden. Dat kan alleen bereikt worden door samen te werken en met een integrale gebiedsgerichte aanpak. De Omgevingswet schrijft daarnaast een participatieve aanpak voor: ‘het in een vroegtijdig stadium betrekken van belanghebbenden (burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en bestuursorganen) bij het proces van de besluitvorming over een project of activiteit’. Participatie is meer dan de formele momenten waarop burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties zienswijzen kunnen indienen. Het vraagt een actieve houding van de overheid om belanghebbenden mee te laten denken over de leefomgeving. Maar ook een initiatiefnemer van een project wordt verplicht om bij de aanvraag voor een omgevingsvergunning te vermelden of en hoe omwonenden, en waarschijnlijk ook andere belanghebbenden, zijn geïnformeerd en betrokken.

Erfgoedweefsel
Erfgoed is één van de belangen die onder de werking van de Omgevingswet vallen. De integrale afweging van belangen binnen de Omgevingswet dwingt ook erfgoedbetrokkenen om – nog meer dan voorheen – buiten de eigen sector te treden. De betekenis van cultuurhistorie voor de leefomgeving zou als erfgoedweefsel in de hele samenleving zichtbaar, beleefbaar en verbindend aanwezig moeten zijn. Het antwoord op de vraag hoe we dat kunnen doen is ‘samenspraak’. Te beginnen in de eigen sector door de integratie van archeologie, landschap en monumenten verder te intensiveren. Meer contacten tussen erfgoedorganisaties in een netwerkstructuur kan ook daartoe bijdragen. Om binnen de gemeentelijke organisatie gehoord te worden zullen we ons moeten mengen in de gesprekken van en met collega’s over initiatieven, ruimtelijke afwegingen en keuzes. Misschien wel het belangrijkst is het gesprek met de lokale samenleving. Zo kunnen we meer mensen bewust maken van de bijdrage die erfgoed levert aan de identiteit van een plek en daarmee aan een gevoel van eigenheid en een prettige leefomgeving.

Opdracht
Wat mij betreft is de impliciete opdracht van de Omgevingswet aan de erfgoedsector om erfgoed in de harten van mensen te plaatsen en als weefsel in de samenleving te vlechten.