Hoe is het met? Herbestemming: Fort K’IJK – Uitgeest [update 2022]

Fort K’IJK biedt sinds 2017 ruimte aan een belevingscentrum over de natuur en het landschap van de Stelling van Amsterdam. Daarbij is een deel van het fort verbouwd tot zorgwoningen voor jongvolwassenen met autisme. Het herbestemmingstraject Fort K’ijk is inmiddels een paar jaar geleden afgerond en in het voormalig militaire fort wonen sindsdien autistische jongvolwassenen. Hoog tijd voor een update anno 2022.

Het Steunpunt ging in gesprek met Telly Noutsis, directeur van de exploitant de Heeren van Zorg, om te bespreken welke nieuwe inzichten ontstaan zijn naar aanleiding van de exploitatie:

Zorgvraag

Fort K’ijk heeft in 2017 de eerste bewoners verwelkomd uit gemeente Uitgeest. Al snel bleek dat de 24 zorgplekken niet allemaal gevuld konden worden door inwoners van Uitgeest. Om die reden zijn de Heeren van Zorg in gesprek gegaan met de grotere omliggende gemeenten.

‘We hebben kort voor de opening pas een akkoord bereikt. Daarna moesten we het fort nog gevuld krijgen, dat was een behoorlijke klus.’

– Telly Noutsis, directeur van de exploitant de Heeren van Zorg

Luxeprobleem

Telly Noutsis vertelt dat veel bezoekers aan het Fort laaiend enthousiast zijn over de voorzieningen, maar dat ze óók af en toe negatieve reacties hebben ontvangen: ‘Sommige bezoekers vinden het gebouw niet geschikt om in te wonen, ondanks dat we aan de normen voldoen. Ook zijn er mensen die de woonruimtes te klein vinden. Kijk je echter naar een stad als Amsterdam, dan is een studio van 18 vierkante meter een hele normale omvang voor jongvolwassenen. Maar wat je er ook van vindt: al onze cliënten kiezen er zélf voor om bij ons te komen wonen. Ze hebben ook andere opties.’

‘Bovendien zijn de voorzieningen in het gebouw echt goed geregeld, het is best luxe ingericht en er zijn meerdere gemeenschappelijke ruimtes voor het sociale aspect’, vertelt Noutsis. ‘Ik denk dat het gebouw en de voorzieningen eerder té mooi en goed zijn, dan dat ze tekortschieten. Onze doelgroep betreft 18 tot25-jarigen die het ouderlijk huis verlaten. De doelstelling is om ze binnen een aantal jaar klaar te stomen om zelfstandig te kunnen wonen, maar de locatie prikkelt niet om weg te gaan, onder andere omdat bewoners het er zo mooi vinden.’

Klein dorpje in een fort

Een punt van aandacht blijft de geluidisolatie. ‘Buiten is het heel rustig, maar in het fort is het een klein dorpje. Waardoor je elkaar dus ook veel hoort. Wij hebben ontzettend veel aandacht besteed aan de geluidsisolatie tussen de kamers. Maar het blijft een punt van aandacht en sommige cliënten klagen er wel eens over.’

Ook vinden sommige cliënten het lastig dat er overdag bezoekers kunnen zijn, die zich niet altijd aan de regels houden en ook privé gedeeltes van het complex betreden. ‘Tegelijkertijd is dit ook leerzaam voor de cliënten’, zegt Noutsis. ‘Het zorgpersoneel leert de bewoners zelf hoe ze kunnen uitleggen dat bezoekers daar niet mogen komen, omdat het om privéruimte gaat.’

Kansrijk erfgoed

De Heeren van Zorg hebben dertien zorglocaties, allemaal in Noord-Holland, waarvan een paar ondergebracht zijn in monumentale panden of complexen. Noutsis denkt dat een zorgfunctie zich goed leent voor herbestemming van erfgoed: ‘Enerzijds heb je vaak al veel medestanders, van overheden tot omwonenden. Mensen raken geënthousiasmeerd – je draagt bij aan behoud én je creëert belangrijke maatschappelijke voorzieningen. Anderzijds is een zorgfunctie een hele stabiele bron van inkomsten voor de eigenaar/verhuurder: zorginstellingen zijn hele trouwe huurders.’ Dat wil overigens niet zeggen dat je zoiets gemakkelijk van de grond krijgt, er is vaak een forse investering nodig. In het geval van Fort K’IJK heeft Provincie Noord-Holland een zeer grote financiële bijdrage geleverd. Noutsis: ‘Om een dergelijk project van de grond te krijgen heb je vaak een investeerder nodig die het belangrijk vindt om iets terug te doen voor de maatschappij en die dus kiest voor een langere terugverdientijd. Hierdoor kunnen wij op onze beurt weer sociale huurprijzen hanteren richting onze cliënten.’

Zo was het toen