Verslag Erfgoedteam Zomerexcursie

Erfgoedteam Zomerexcursie

Op donderdag 27 juni 2019 vond de jaarlijkse zomerexcursie van het Erfgoedteam plaats. Dit jaar waren wij te gast in Huisduinen, gemeente Den Helder, in het Fort Kijkduin en het recent geopende Atlantikwall Centrum.

Atlantikwall in Den Helder

Den Helder maakt deel uit van de Atlantikwall, een 5000 kilometer lange betonnen verdedigingslinie van Noorwegen tot Spanje, een verhaal van staal, beton, mens en landschap. Het maakt onderdeel uit van ons oorlogsverleden, een verleden dat deels nog zichtbaar maar ook onzichtbaar in het landschap aanwezig is. De Atlantikwall is erfgoed van ons allemaal, maar het is ook beladen erfgoed.

Tijdens deze bijeenkomst werden onderwerpen belicht die daarmee samenhangen: hoe stel je je op als gemeente als dergelijk erfgoed zich op jouw grondgebied bevindt, welke verhaal wil je vertellen, wat is de rol van de RCE als het om een rijksmonument gaat zoals het Administratiegebouw (beter bekend als het Casino) dat enkele jaren geleden grotendeels afbrandde en dat je juist wilt behouden vanwege zijn geschiedenis. Hoe presenteer je beladen verleden op een tactvolle en aansprekende wijze?

De bijeenkomst werd geopend door Ana van der Mark (Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland), die alle aanwezigen hartelijk welkom heette. Vervolgens nam Frits op ten Berg (gemeente Den Helder) het woord. In het kort vertelde hij over de geschiedenis van Den Helder, maar ook over de toekomstplannen van de gemeente. Welke mogelijkheden biedt erfgoed voor de stad? En welke rol speelt de gemeente hierin? Den Helder wil hier een actieve rol in spelen. Het oorlogserfgoed binnen de gemeente speelt hier een belangrijke rol in.

Archeologie in het duingebied

Via een korte wandeling liepen we vervolgens door het duin naar de Kroontjesbunker. Gedurende deze wandeling vertelde Monica Dütting (Steunpunt M&A Noord-Holland) meer over de archeologie van de regio. Sporen van menselijke activiteit in het gebied gaan helemaal terug tot de steentijd. De zee heeft mede het landschap en de bewoning bepaald. In de middeleeuwen lag hier voor de kust het dorp Huisduinen, toen nog vasteland, dat echter door de zee is weggespoeld.

De Kroontjesbunker

Bij de Kroontjesbunker werden we ontvangen door André Koning (Stichting Stelling van Den Helder). Deze bunker fungeerde in de Tweede Wereldoorlog als hoofdkwartier van de Duitse luchtafweerverdediging. Hier werden ook Wehrmachthelferin of Blitzmädel ingezet, vrouwen die dienden bij de Wehrmacht. In de Kroontjesburger ondersteunden de vrouwen de luchtafweerverdediging door de positie van de vliegtuigen weer te geven. Via radar werden vanuit de bunker de Engelse vliegtuigen gevolgd en bevel tot schieten gegeven. Dit type bunker is erg bijzonder: er zijn er namelijk nog maar twee van bewaard gebleven in Europa. In de bunker zijn vrijwilligers bezig om de commandokamer na te bouwen, om zo een goed beeld te krijgen van de vroegere situatie.

Het ‘Casino’

Vanuit de Kroontjesbunker wandelden we vervolgens naar het ‘Casino’. Dit gebouw werd gedurende de Tweede Wereldoorlog gebouwd als officiersmess in Neoclassicistische stijl. Het tot voor kort  vervallen gebouw is geconserveerd en gedeeltelijk gerestaureerd. Hier n huist nu het gloednieuwe Atlantikwall Centrum. Nanette de Jong (RCE) gaf toelichting over de architectuur en de keuzes die gemaakt zijn om een gedeelte ervan het rijksmonument bewust als ruïne te conserveren. Peter Saal (Stichting NMF) ontving de groep binnen, en gaf meer uitleg over de totstandkoming van het centrum en de tentoonstelling. Hierin is naast feitelijke informatie over de Atlantikwall ook veel aandacht voor de invloed die de bezetting lokaal had op de inwoners van Den Helder en voor hun persoonlijke verhalen. De bijeenkomst werd afgesloten met een vrije wandeling door de tentoonstelling.

(Beeldverantwoording: Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland)