Publicaties

Schrijf je nu in voor de nieuwste editie van ode en ontvang ode digitaal en/of in je brievenbus.

Deze praktische gids helpt gemeenten om archeologische vindplaatsen effectief te beschermen binnen hun beleid en vergunningverlening. Dit is de tweede handreiking over dit thema, maar deze editie richt zich volledig op de uitvoeringspraktijk.

Nieuw! Handreiking over regie op onze historische waterstructuren.

OOSTERLAND – Op donderdagmiddag 17 oktober lanceerde het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland tijdens de Bodembiënnale in de Michaëlskerk in Oosterland de laatste editie van archeologietijdschrift Schatrijk. In deze editie staat de Rede van Texel centraal, eeuwenlang een onmisbaar logistiek knooppunt voor de Nederlandse scheepvaart. Tot wel honderden schepen lagen hier voor anker, wachtend op een gunstige wind om uit te varen. Een aantal ligt daar nog altijd, gezonken tijdens zware stormen: een rijksmuseum op de bodem van de Waddenzee.

Benieuwd naar de verhalen die deze wrakken vertellen, en hoe ze (kunnen) worden beschermd? In deze Schatrijk lees je meer over de geschiedenis, de archeologie van het gebied, de huidige bedreigingen en wat er nodig is om dit erfgoed voor de toekomst te behouden.

In het najaar van 2024 verschijnt de laatste editie van Schatrijk, het archeologietijdschrift van het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland. Schatrijk is er voor medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten en de Provincie, en voor iedereen die hart heeft voor de archeologie van Noord-Holland.

Op woensdagmiddag 19 juni 2024 lanceerde het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland tijdens het symposium Samen Slimmer bij de Groene Afslag de vijfde editie van erfgoedtijdschrift ode.

Deze editie van ode gaat over het belang van omgevingskwaliteit door erfgoed, waarbij erfgoed wordt bezien in relatie tot alle ruimtelijke opgaven waaraan we werken, zoals de energietransitie en waterveiligheid. De auteurs bieden verschillende perspectieven op dat vraagstuk.

In 2021 publiceerde het Steunpunt samen met Erfgoedhuis Zuid-Holland een handreiking om de kernkarakteristieken en het beleid van de buitenplaatsen langs de Noord-Hollandse en Zuid-Hollandse kust in beeld te brengen. Nu een update.

Onderzoek toont aan dat heel Texel vanaf de prehistorie bewoond moet zijn geweest – en hoe. De mens heeft het reliëfrijke landschap naar eigen hand gezet. Waar gemeenten in andere provinciale archeologiegebieden een gebied delen, ís gemeente Texel het archeologiegebied. Bijzondere vondsten en vindplaatsen worden uitgelicht in deze editie van SCHATRIJK.

Vrijwel elke Noord-Hollandse gemeente heeft er mee te maken: het Bijzonder Provinciaal Landschap (BPL). Wij schreven een korte handreiking over de mogelijkheden binnen een BPL, welke verantwoordelijkheid dit voor gemeenten met zich meebrengt en hoe deze gebieden geborgd kunnen worden in het omgevingsplan.

Een goede afweging tussen erfgoedbehoud en verduurzaming is mogelijk wanneer daar goed beleid aan ten grondslag ligt. Daarom heeft het Steunpunt voorbeeldbeleid geschreven voor zonnepanelen op erfgoed, waarmee gemeenten zelf hun regels kunnen samenstellen. Lees onze handreiking hier.

Op donderdagmiddag 15 juni 2023 lanceerde het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland tijdens het symposium Samen Slimmer op het Marineterrein in Amsterdam de vierde editie van erfgoedmagazine ode.

Het Steunpunt doet onderzoek naar aspecten rondom de Omgevingswet en publiceert hierover. Ook schrijven we artikelen en blogs. Hieronder zijn onze publicaties te vinden.

Op donderdag 23 maart is archeoglossy Schatrijk West-Friesland gepresenteerd. De vele archeologische vindplaatsen van hoge kwaliteit uit de steentijd en bronstijd, het ontgonnen veengebied, de Westfriese Omringdijk en de steden langs de Zuiderzee zijn fenomenen om trots op te zijn. Ze worden uitgelicht in deze editie van SCHATRIJK.

Onder het groene agrarische landschap van West-Friesland ligt een bodemarchief verborgen dat gerust uniek genoemd mag worden. De vele archeologische vindplaatsen van hoge kwaliteit uit de steentijd en bronstijd, het ontgonnen veengebied, de Westfriese Omringdijk en de steden langs de Zuiderzee zijn fenomenen om trots op te zijn. Ze worden uitgelicht in deze editie van SCHATRIJK.

Deze editie van ode gaat over het belang van omgevingskwaliteit door erfgoed, waarbij erfgoed wordt bezien in relatie tot alle ruimtelijke opgaven waaraan we werken, zoals de energietransitie en waterveiligheid. De auteurs bieden verschillende perspectieven op dat vraagstuk.

De Handreiking gemeentelijke monumenten gaat over het beleid en de procedures die betrekking hebben op gemeentelijke monumenten en is bedoeld voor monumenteneigenaren en gemeenteambtenaren, zoals erfgoeddeskundigen en vergunningverleners.

Wie denkt dat het duingebied ten zuiden van het Noordzeekanaal uitsluitend rust en ruimte te bieden heeft, komt voor een verrassing te staan. Het gebied is al duizenden jaren intensief bewoond door de mens. Lees er alles over in het Basisdocument Zuidelijk Duingebied.

Wieringen is een van de weinige plekken in Noord-Holland waar de oudste perioden aan de oppervlakte liggen. De vroegste vondsten kunnen worden herleidt naar 15.000 jaar geleden. Lees er alles over in het Basisdocument Wieringen.

Het Waterland is een oer-Hollands landschap gevuld met veenweiden en polders. Tijdens de Middeleeuwen is het gebied compleet ontgonnen, wat een enorme landbouwproductie mogelijk maakte. Lees er alles over in het Basisdocument Waterland.

Het duingebied tussen Camperduin en het Noordzeekanaal bevat een ongekend rijk bodemarchief. Lees er alles over in het Basisdocument Noordelijk Duingebied.

Op diverse plekken in het Gooi zijn bijzondere archeologische ontdekkingen gedaan. Vooral Hilversum en omgeving spant daarbij de kroon: uit álle bewoningsfases – van Paleolithicum tot heden – zijn vondsten gedaan die wijzen op menselijke activiteit en bewoning. Lees alles over deze unieke bevindingen in het Basisdocument Gooi en Vechtstreek.

Het thema van deze ode is 'integraal werken'. Hoewel dat misschien niet zo spannend klinkt, is het cruciaal voor het erfgoed dat we samen optrekken met andere sectoren. Denk aan de grote verduurzamingsopgave in het erfgoed en aan de energietransitie in ons cultuurlandschap.

Hoe borg je de cultuurhistorische waarden van een landgoed in het omgevingsplan? En wat als dat landgoed deel uitmaakt van een grensoverschrijdende landgoederenzone, met kilometers lange lanen en zichtlijnen? Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland en Erfgoedhuis Zuid-Holland hebben samen een eerste handreiking ontwikkeld om tot antwoorden te komen.

De gemeenten Bergen, Beverwijk, Castricum, Uitgeest, Heemskerk, Zaanstad en Velsen maken deel uit van het bijzondere archeologiegebied het Oer-IJ. Onder de groene weiden gaat een bijzonder archeologiegebied schuil vol archeologische sporen van bedrijvigheid, watermanagement, strijd en religie. Lees er alles over in het Basisdocument Oer-IJ.

Deze handreiking geeft een eerste inzicht in de manier waarop kerkenvisie en omgevingsplan aan elkaar gekoppeld kunnen worden: van kerkenvisie naar omgevingsplan. Lees hem nu hier.

In deze editie zetten wij het landschap extra in de schijnwerpers, zodat de veelzijdigheid, de verandering van het landschap en als het andere moois de aandacht kan krijgen die ze verdienen. 

Het Steunpunt brengt samen met José van Campen (Woord en Plaats), Bas Schout (Schout rv&b) en Joske Poelstra (Rho Adviseurs) een publicatie uit over de kansen van erfgoed in het omgevingsplan. Het is een verkenning van de kansen die het nieuwe omgevingsplan biedt voor behoud, benutting en ontwikkeling van het cultureel erfgoed.

De komende maanden blijven afstand en de digitale wereld ons werk bepalen. Dat betekent dat we meer tijd hebben voor andere zaken, zoals onderzoek en publicatie. In de eerste helft van 2021 kunnen jullie dan ook enkele publicaties van het Steunpunt verwachten. Onder andere verschijnen dit jaar onze tijdschriften Ode en Schatrijk.

Veel mensen vinden het vanzelfsprekend dat erfgoed er is, maar dat is er zeker niet. De verhalen in dit blad laten zien hoe erfgoed een goede plek kan krijgen én houden in het huidige landschap en in onze dorpen en steden. 

Het gebied ten zuiden van het Noordzeekanaal blijkt al duizenden jaren intensief door mensen bewoond te worden. De prachtige en intrigerende voorwerpen die onze voorouders gebruikten en de sporen die ze nalieten in het Zuidelijk Duingebied staan centraal in de vierde uitgave van SCHATRIJK.

Op woensdag 3 juli werd de nieuwe archeoglossy SCHATRIJK Zuidelijk Duingebied gepresenteerd. De nieuwe gedeputeerde cultuur Zita Pels overhandigde het magazine aan wethouders van Velsen, Bloemendaal en Zandvoort.

Op vrijdag 7 december werden de eerste exemplaren van nieuwe archeoglossy SCHATRIJK Noordelijk Duingebied overhandigd aan de wethouders van de gemeenten waarin dit provinciale archeologiegebied gelegen is.

Een beknopte handreiking om gemeente op weg te helpen met het vormgeven van gedegen stolpenbeleid nu en als voorbereiding op de Omgevingswet.

Het duingebied tussen Camperduin en het Noordzeekanaal staat centraal in de derde editie van SCHATRIJK. Belangrijke thema’s: de oorlog van 1799, de linie van Beverwijk, buitenplaatsen, de Atlantikwall en het archeologisch onderzoek op het Hoogoventerrein.

Als de Omgevingswet wordt ingevoerd, verandert er erg veel voor iedereen die werkt aan de fysieke leefomgeving. Om medewerkers van gemeenten ...

De glossy geeft een goed overzicht van de kenmerken, verscheidenheid en rijkdom van de archeologie in de regio, en dient als inspiratiebron voor ontwikkelaars, ondernemers, beleidsmakers, en organisaties op het gebied van erfgoed, toerisme en recreatie.

De glossy geeft een goed overzicht van de kenmerken, verscheidenheid en rijkdom van de archeologie in de regio, en dient als inspiratiebron voor ontwikkelaars, ondernemers, beleidsmakers, en organisaties op het gebied van erfgoed, toerisme en recreatie.

Lees hier de archeoglossy over Waterland.

De allereerste archeoglossy over het voormalig eiland Wieringen.

Lees hier de inzichten over erfgoed die tijdens het jaarlijkse netwerkdinervoor wethouders Cultuur en Erfgoed naar boven kwamen.